Główne założenia Strategii Ekorozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Sztabin w latach: 2004 – 2020 oraz Planu Rozwoju Lokalnego na lata: 2004 – 2006.

Rada Gminy Sztabin w dniu 6 lipca 2004r. Uchwałą Nr XIII/142/04 przyjęła Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Sztabin, natomiast w dniu 24 września 2004r. Uchwałą nr XIV/147/04 przyjęła Strategię Ekorozwoju Społeczno – Gospodarczego dla Gminy Sztabin na lata 2004 –2020

Przyjęte dokumenty określają misję rozwoju gminy, jej cele strategiczne i priorytety. Zawarte w Strategii i Planie Rozwoju materiały stanowią rejestr koniecznych i najbardziej pożądanych przeobrażeń Gminy Sztabin w różnych dziedzinach, zapewniających jej właściwy rozwój.

Strategia Ekorozwoju Społeczno – Gospodarczego dla Gminy Sztabin na lata 2004 – 2020 określa misę jej rozwoju, wytycza cele i przyporządkowuje im priorytety.

Strategia Rozwoju pozwala na zwiększenie spójności społeczno - ekonomicznej i konkurencyjności gminy poprzez stworzenie warunków do pełniejszego wykorzystania jej potencjału.

Strategia Rozwoju do roku 2020 w obecnym kształcie nie zawiera szczegółowych rozstrzygnięć, co do konkretnych projektów i działań w określonym czasie i miejscu. Takie specyfikacje znajdują się natomiast w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Sztabin.

Funkcjonowanie Gminy, tak jak każdej organizacji, odbywa się w kontekście silnych relacji z otoczeniem, które w znacznym stopniu determinuje jej warunki działania. Czynniki warunkujące rozwój organizacji występują tak wewnątrz jej, jak i na zewnątrz. Dopiero rzetelna ich analiza, połączona z wnioskowaniem przynosi pełny obraz wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań rozwoju Gminy i może stanowić podstawę do identyfikowania celów strategicznych i bezpośrednich.

Cele strategiczne rozwoju Gminy Sztabin pozostają w zgodności ze Strategią Rozwoju Województwa Podlaskiego, Strategią zrównoważonego rozwoju miast i gmin dorzecza Biebrzy z 2002r. i Strategii marketingowej dla doliny Biebrzy z 2000r.

W celu opracowania strategii przeprowadzono diagnozę możliwości rozwojowych Gminy Sztabin poprzez określenie silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń jej dalszego rozwoju (analiza SWOT).

Diagnozę stanu gminy przeprowadzono w oparciu o analizę następujących obszarów:

• środowisko przyrodnicze,
• walory kulturowe,
• środowisko społeczne,
• gospodarkę terenami,
• działalność gospodarczą,
• zagospodarowanie przestrzenne,
• układ transportowy,
• infrastrukturę techniczną,
• cele stowarzyszenia gmin biebrzańskich,
• budżet gminy.

W wyniku tej diagnozy określono niżej wymienione główne problemy rozwoju naszej gminy:

1)      Zjawiska demograficzne przedstawiają się w Gminie Sztabin niekorzystnie. Niski przyrost naturalny przy nadmiernej migracji ludzi młodych, zwłaszcza płci żeńskiej, powoduje systematyczny spadek liczby ludności i pogarszanie jej struktury według wieku i płci.

2)      Migracja, zwłaszcza ludzi młodych do miast jest obiektywną koniecznością, spowodowaną z jednej strony brakiem infrastruktury społecznej i technicznej na wsi, z drugiej - z powodu postępu technicznego w rolnictwie,

3)      Problem nadmiernej migracji i wyludniania terenów wiejskich można łagodzić przez tworzenie warunków życia i pracy na terenie gminy nie gorszych niż gdzie indziej po to, by skłonić młodzież, zwłaszcza płci żeńskiej, migrującą do miast w celu zdobycia wykształcenia, do powrotu w rodzinne strony po ukończeniu nauki,

4)      Poziom wykształcenia ludności, mimo systematycznego postępu jest jeszcze niski, zarówno wśród rolników indywidualnych, jak i biorąc pod uwagę ogół ludności gminy.

5)      Struktura gospodarcza

a)      postęp techniczny w rolnictwie, zmniejszanie się liczby gospodarstw rolnych jest przyczyną odchodzenia z rolnictwa coraz większej liczby ludzi i potencjalnym źródłem bezrobocia.

b)      udział rolnictwa w dochodach budżetu gminy jest niewielki, mimo ogromnego udziału w strukturze gospodarczej gminy. Należałoby zatem dążyć do rozwoju wszelkich przedsięwzięć pozarolniczych, z których powinny być większe dochody i dla budżetu gminy i dla ludności.

c)      taka struktura gospodarcza gminy, gdzie główne źródła dochodów to rolnictwo i niewysokie emerytury i renty rolnicze, stwarza finansowe ograniczenia i niedostatek własnych środków na inwestycje i poprawę warunków życia.

d)      niezbędne jest pozyskiwanie inwestorów zewnętrznych, angażujących środki finansowe w dziedzinach pozarolniczych.

e)      środki budżetu gminy, obok zaspokajania podstawowych potrzeb społecznych, powinny koncentrować się na działaniach poprawiających infrastrukturę oraz wspierać dziedziny pozarolnicze, zwłaszcza turystykę, handel i przetwórstwo spożywcze.

f)        przy wykorzystaniu położenia w powiecie przygranicznym i piękna krajobrazowego należałoby podejmować działania rozwijające pozarolnicze dziedziny wytwórczości i usług, poprzez inwestowanie w nowe przedsięwzięcia i organizowanie w gospodarstwach rolnych obok typowo rolniczej dodatkowo innych rodzajów działalności.

6)      Zmiana struktury gospodarczej gminy powinna:

a)      przyczynić się do wzrostu dochodów ludności i budżetu gminy,

b)      zahamować nadmierną migrację,

c)      skłaniać ludzi do podwyższania kwalifikacji zawodowych i poziomu wykształcenia, jak również do powrotu młodzieży po ukończeniu nauki w szkołach średnich i wyższych w swoje rodzinne strony.

d)      rozwój poza rolnictwem mógłby wchłonąć nadwyżki siły roboczej i łagodzić w ten sposób skutki istniejącego i potencjalnie narastającego bezrobocia.

7)      W celu poprawy warunków mieszkaniowych - jako jednego z najważniejszych elementów warunków bytu - powinien następować dalszy rozwój systemu wodociągów, kanalizacji, lokalnych oczyszczalni ścieków, sieci telekomunikacyjnej, dróg i innych elementów infrastruktury technicznej. Konieczne jest przyśpieszenie tempa rozwoju budownictwa mieszkaniowego i zastępowanie najstarszych, najsłabiej wyposażonych w instalacje budynków mieszkalnych nowym budownictwem mieszkaniowym oraz tam gdzie jest to możliwe lub konieczne (np. obiekty zabytkowe) przeprowadzanie remontów i modernizacji.

8)      Ukształtowany system miejscowości w sieci osadniczej i istniejący szereg czynników demograficznych, ekologicznych i infrastrukturalnych, oddziałujących na rozwój, stwarza średnio korzystne warunki do rozwoju w Sztabinie. Trudno jednak oczekiwać znaczniejszego wzrostu tej miejscowości, wskutek konkurencyjnego oddziaływania miast, zwłaszcza powiatowego Augustowa. Można oczekiwać głównie modernizacji, przekształceń i niezbędnych uzupełnień istniejącego stanu zagospodarowania przestrzennego, w niewielkim stopniu obejmujących nowe tereny.

9)      Oczywiste jest, że wiele elementów infrastruktury społecznej takich, jak szkoły średnie, służba zdrowia, organa bezpieczeństwa publicznego i inne instytucje o charakterze publicznym, nie będą lokalizowane na terenie gminy, a koncentrować się będą w powiatowym mieście Augustowie, konieczne jest zatem dalsze umacnianie powiązań i ścisła współpraca gminy z władzami powiatowymi. Niezbędne jest natomiast na terenie gminy pojawienie się znacznie większej liczby obiektów turystycznych, handlowych, usługowych, przetwórstwa spożywczego, które przełamałyby gospodarczą monokulturę rolniczą gminy.

W wyniku przeprowadzonej diagnozy stanu istniejącego ustalono najważniejsze kierunki rozwoju gminy. Władze gminy w wyniku dyskusji z mieszkańcami i przedstawicielami samorządu mieszkańców ustaliły następującą misję rozwoju społeczno-gospodarczego gminy: „Zrównoważony rozwój Gminy Sztabin ze szczególnym uwzględnieniem ochrony i wykorzystania zasobów przyrodniczych”.

W strategii sformułowano cztery cele strategiczne (priorytety) rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Sztabin:

Cel strategiczny 1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury w celu podniesienia konkurencyjności obszaru i ochrony środowiska przyrodniczego.

Rozwój infrastruktury technicznej i układów transportowych jest procesem ciągłym i podlegającym modyfikacjom. Wdrażanie nowych technologii w celu sprostania normom w dziedzinie ochrony środowiska przyrodniczego to jedno z najważniejszych zadań samorządów. Niski poziom wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej jest jedną z barier rozwoju obszarów. Poprawa infrastruktury technicznej podnosi atrakcyjność wsi jako miejsca zamieszkania i działalności gospodarczej.

Cel strategiczny 2. Stymulowanie rozwoju gospodarczego.

Nadrzędnym celem rozwoju gospodarczego gminy jest rozwój rolnictwa, handlu i usług, nieuciążliwej działalności produkcyjnej i turystyki.

W sposób bezpośredni samorząd terytorialny stymuluje przedsiębiorczość poprzez m.in. przeciwdziałanie bezrobociu, rozwój placówek otoczenia biznesu i zasobów ludzkich.

Cel strategiczny 3. Rozwój infrastruktury społecznej.

Działalność podejmowana w dziedzinie rozbudowy infrastruktury społecznej ma decydujące znaczenie dla podniesienia atrakcyjności wsi jako miejsca zamieszkania i działalności gospodarczej, a w szczególności agroturystycznej.

Cel strategiczny 4. Rozwój zasobów ludzkich.

Transformacja gospodarki, jej urynkowienie oraz skomplikowane reformy kraju wymuszają nowe zasady działania rynku pracy i konieczność dostosowania do aktualnej jego sytuacji. Wysokie bezrobocie i niedostosowanie kwalifikacyjne do aktualnych trendów powoduje konieczność rozwijania i wspierania zasobów ludzkich.

Gmina posiada Plan Rozwoju Lokalnego na lata 2004-2006, zawierający katalog przedsięwzięć oraz tabelę finansową jako realną projekcję wykonania zamierzeń w oparciu o środki własne oraz pochodzące z funduszy strukturalnych. Plan jest wynikiem analizy potrzeb i możliwości sfinansowania przedsięwzięć infrastrukturalnych, mających na celu polepszenie jakości życia mieszkańców gminy. Lista zadań planowanych do realizacji w okresie 2004-2006 obejmuje:

a)      rozwój systemu komunikacji i infrastruktury

b)      poprawę stanu środowiska naturalnego

c)      poprawę warunków i jakości życia mieszkańców, w tym zmiany w strukturze zamieszkania.

Ustalono hierarchię ważności planowanych inwestycji przewidzianych do rozpoczęcia i zakończenia po roku 2006. Opracowano plan finansowy na lata 2004-2006 i na następne ze szczególnym wyodrębnieniem wydatków inwestycyjnych.

Przyjęto również systemy wdrażania i monitorowania Planu Rozwoju Lokalnego. W Planie ustalono również przedsięwzięcia wykraczające poza rok 2006 i przewidziane do realizacji w latach 2006-2008.

Przedsięwzięcia te mają na celu modernizację gminnej infrastruktury społecznej. Określono dla poszczególnych inwestycji źródła finansowania z budżetu gminy, środków unijnych i budżetu państwa.

W Planie Rozwoju Lokalnego wskazano powiązania przewidzianych do realizacji projektów z działaniami zapisanymi w Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2010 i w Strategii Powiatu Augustowskiego.

W poniższej tabeli przedstawiamy plan finansowy na lata 2004-2006 i na następne ze szczególnym wyodrębnieniem wydatków inwestycyjnych i źródeł finansowania. Realizacja zadań umieszczonych w tym planie jest jednym z pierwszych etapów realizacji celów określonych w Strategii Ekorozwoju Społeczno – Gospodarczego dla Gminy Sztabin na lata 2004 –2020.

Plan finansowy na lata 2004 – 2006 i na następne planowane lata